ชีวิตและความเป็นอยู่ของปลวก
แมลงและสัตว์รบกวน ปลวก
ปลวกเป็นสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่รวมกันแบบสังคม จะอยู่รวมกันเป็นกลุ่มใหญ่ภายในรัง มีนิสัยไม่ชอบแสงสว่าง ชอบที่มืด และอับชื้น ซึ่งในประเทศไทยมีปลวกแพร่กระจายอยู่กว่าสองร้อยชนิด แต่มีเพียงสิบกว่าชนิดเท่านั้นที่ก่อให้เกิดความเสียหาย
ประชากรปลวกมีการแบ่งแยกหน้าที่การทํางานคล้ายหมด โดยแบ่งตามวรรณะต่าง ๆ รวม 3 วรรณะ คือ
1. แมลงเม่า
แมลงเม่าคือตัวเต็มวัยที่มีปีก มีทั้งเพศผู้และเพศเมีย ทําหน้าที่สืบพันธุ์และขยายพันธุ์ เมื่อมีสภาพอากาศเหมาะสม แมลงเม่าจะบินออกจากรัง จับคู่กันแล้วสลัดปีก ผสมพันธุ์ และจะหาพื้นที่ที่เหมาะสมเพื่อวางไข่
2. ปลวกงานหรือปลวกกรรมกร
ปลวกงานเป็นปลวกตัวเล็กที่พบเห็นกันมาก โจะมีสีขาวนวล ไม่มีปีก ไม่มีเพศ ไม่มีตา ใช้หนวด เป็นอวัยวะรับความรู้สึก นำทาง มีหน้าที่เกือบทุกอย่างภายในรัง เช่น หาอาหารมา แต่จะไม่หาอาหารกินเอง นอกจากนี้ยังทําหน้าที่สร้างรัง ทําความสะอาดรัง ดูแลไข่ เพาะเลี้ยงเชื้อรา และซ่อมแซมรังที่ถูกทําลาย
3. ปลวกทหาร
ปลวกทหารเป็นปลวกที่มีหัวขนาดใหญ่ สีเข้ม มีโครงสร้างผนังลําตัวที่แข็งแรงกว่าปลวกในวรรณะอื่น มีกรามขนาดใหญ่ซึ่งเป็นอวัยวะคล้ายคีมที่มีปลายแหลมคม สําหรับใช้ในการต่อสู้ ไม่มีปีก ไม่มีตา ไม่มีเพศ บางชนิดสามารถผลิตสารที่มีลักษณะเหนียวข้นสําหรับพ่นไปติดตัวศัตรู ทําให้เคลื่อนไหวไม่ได้
การสร้างอาณาจักรของปลวก
การสร้างอาณาจักรของปลวกเริ่มต้นขึ้นเมื่อถึงฤดูกาลที่เหมาะสม ส่วนใหญ่มักเป็น ช่วงต้นฤดูฝนภายหลังฝนตกซึ่งจะมีปริมาณความชื้นในอากาศสูง โดยแมลงเม่าเพศผู้และเพศเมียจะบิน ออกจากรังในช่วงเวลาพลบค่ําเพื่อมาเล่นไฟจับคู่ผสมพันธุ์กัน จากนั้นจะสลัดปีกทิ้งไปแล้วลงไปสร้างรัง ในดินในบริเวณที่มีแหล่งอาหารและความชื้นเหมาะสม และเริ่มวางไข่ โดยจะเลือกแหล่งที่อยู่อาศัยตามอุปนิสัยในการกินอาหารตามชนิดและประเภทของปลวก
1. ปลวกที่อาศัยอยู่ในไม้
ปลวกประเภทนี้จะอาศัยอยู่เฉพาะในเนื้อไม้ไม่ติดกับพื้นดิน สิ่งที่บ่งชี้ว่ามีปลวกในกลุ่มนี้เข้าทําลายไม้ คือ จะพบวัสดุแข็งเป็นเม็ดกลมรีอยู่ภายในเนื้อไม้ที่ถูกกินเป็นโพรง หรืออาจร่วงหล่นออกมาภายนอกตามรูที่ผิวไม้ ปลวกเหล่านี้จะมีทั้งอาศัยอยู่ในไม้แห้ง (Dry-wood termites) และปลวกไม้เปียก (Damp-wood termites)
2. ปลวกที่อาศัยอยู่ในดิน
ปลวกประเภทนี้จะอาศัยอยู่ในดิน แล้วออกไปหาอาหารที่อยู่ตามพื้นดินหรือเหนือพื้นดินขึ้นไป มักจะทําท่อทางเดินดินเพื่อป้องกันการสูญเสียความชื้น และป้องกันอันตรายจากศัตรูภายนอก รูปแบบการสร้างรังจะมีแบบทำรังใต้ดิน (Subterranean termites) ทำรังขนาดเล็กบนต้นไม้หรือเสาไฟ (Carton-nest building termites) และแบบทำรังแบบจอมปลวก (Mound-building termites)